راهنمای کامل شیردهی به نوزاد: فواید، روش‌ها و چالش‌ها
آیا شما هم به‌دنبال نحوه صحیح شیر دادن به نوزاد هستید؟ آیا اصول شیردهی به نوزاد را نمی‌دانید و می‌خواهید که این فرایند را به بهترین نحو ممکن برای فرزند خود انجام دهید؟ شیردهی نوزاد در ابتدا کار سخت و چالش‌برانگیزی محسوب می‌شود و یک مهارت مشترک بین مادر و نوزاد است که به مرور آن را یاد می‌گیرند.
نکته اصلی درباره شیردهی این است که در زمان مناسب به کودک شیر دهید و او را در وضعیتی قرار دهید که دهان به راحتی برای مکیدن شیر، باز و بسته شود. در این راستا شما می‌توانید از وسایلی که در سیسمونی برای کمک به فرایند شیردهی مناسب هستند استفاده کنید. از جمله شیشه شیر! فروشگاه فرشتگان که تمامی اقلام سیسمونی را عرضه می‌کند دارای شیشه شیر از برندهای خارجی و با کیفیتی مانند چیکو، اونت، بی بی سیل، هی اور شی و … است. شما می‌توانید بسته به نیاز خود از بین مدل‌های متنوع یکی را تهیه کنید. همچنین برای مشاهده سایر اقلام سیسمونی روی لینک کلیک کنید.
فواید شیردهی برای مادر و نوزاد
پروسه شیر دادن مادر به نوزاد، خصوصا در ماه‌های ابتدایی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کمک می‌کند تا مادر و نوزاد به این وضعیت جدید خو بگیرند.در کل، این فرایند هم برای نوزاد و هم مادر فواید و نکات مثبتی در پی دارد که عبارتند از؛
فواید شیردهی برای نوزاد
شیردادن به نوزاد فواید زیادی برای سلامتی و کمک به رشد دارد که آن‌ها را میتوان در موارد زیر جستجو کرد:
- شیر مادر از نوزاد در مقابل عوامل بیرونی و خارجی چون عفونت و باکتری مراقبت می‌کند.
- تمام مواد معدنی و لازم که برای رشد و تغذیه کودک نیاز است را در اختیار او می‌گذارد.
- پیوند و ارتباط عاطفی لازم را بین کودک و شما ایجاد می‌کند.
- شیر مادر با مراحل مختلف رشد هماهنگ بوده و براین اساس مواد مغذی لازم را در دوره‌های مختلف فراهم می‌کند.
- طبق تحقیقات انجام شده، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند، در آزمون‌ها و تست‌های هوش بهتر عمل کرده‌اند.
- شیر مادر ایمن بوده و حاوی سطح بالایی از آنتی بادی‌ها است که مانند یک سد دفاعی برای یک نوزاد عمل می‌کند.
فواید شیردهی برای مادر
این تصور که فرایند شیردهی تنها به نفع کودک بوده، کاملا اشتباه است. در واقع، شما بهعنوان مادر مزایای زیر را به دست می‌آورید:
- احتمال ابتلا به سرطان پستان و ایجاد توده‌ها و غذه‌های سرطانی و کیست را کاهش می‌دهد.
- امکان بروز سرطان تخمدان را کم می‌کند.
- باعث بهبود عملکرد استخوان‌ها و کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان می‌شود.
- با ایجاد جریان خون متناوب، از بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری می‌کند.
- وزن شما را کنترل می‌کند.
نکات ضروری قبل از شروع شیردهی
در زمان شیردادن به نوزاد، نکات ساده اما مهمی وجود دارد که میتواند نتایج مثبتی روی شما و کودکتان داشته باشد. خصوصا اگر کودک شما گریه می‌کند و شما سعی در آرام‌کردن او دارید، عموما رعایت یک‌سری موارد نادیده گرفته می‌شود که هم به آرامش کودک کمک کرده و هم شما را در انجام این فرایند همراهی می‌کند. این نکات عبارتند از؛
- برای شروع، در وضعیت مناسب بنشینید. برای این کار از کوسن یا بالش استفاده کنید.
- برای بلع بهتر شیر در نوزاد، باید سر و بدن کودک در یک راستا قرار داشته باشند.
- با حرکت دادن به گردن کودک و سینه خود کمک کنید تا در وضعیت مناسب برای شیرخوردن قرار بگیرد.
- به جای اینکه سینه خود را به سمت دهان نوزاد بگیرید، او را به سینه خود بچسبانید تا اتصال به شکل درست صورت گیرد.
- یکی از مهمترین اصول شیردهی به نوزاد این است که دست خود را روی سر کودک قرار ندهید تا بتواند برای اتصال درست و مک‌زدن وضعیت خود را هماهنگ کند.
اصول شیردهی به نوزاد
هیچ قانون و برنامه یکسانی که بهعنوان نحوه صحیح شیردادن به نوزاد باشد، وجود ندارد. تنها اصولی هستند که به شما کمک می‌کنند تا این مهارت را بهتر بیاموزید و آن را در کودک خود امتحان کنید تا ببینید که کدام با نوزاد شما سازگار است. اصول اصلی شیردهی بر اساس ۳ مبنای مهم تعیین می‌شود:
۱. دفعات شیردهی
نیازهای تغذیه در دوره‌های مختلف رشد کودک، متفاوت است. اغلب کودکان از بدو تولد تا دو سالگی شیر را بهعنوان وعده اصلی دارند و به مرور با غذاهای کمکی، کم و کمتر می‌شوند. نکته مهم در این فرایند این است که هیچ بایدی برای دفعات شیردهی وجود ندارد و مبنای اصلی شما باید گرسنگی نوزاد باشد. با این‌حال، میتوان دفعات شیردهی نوزاد در سنین مختلف را به شکل زیر تخمین زد:
| سن کودک | تعداد مورد انتظار تغذیه در روز |
| نوزاد تازه متولد شده | ۸-۱۲ بار |
| ۲ هفتگی | ۸-۱۲ بار |
| ۱ ماهگی | ۸-۱۰ بار |
| ۲ ماهگی | ۶-۸ بار |
| ۴ ماهگی | ۶-۸ بار |
| ۶-۱۲ ماهگی | ۴-۶ بار |
همانطور که گفته شد، این دفعات از کودکی به کودک دیگر متفاوت بوده و براساس میزان گرسنگی و انرژی لازم برای آن‌ها صورت می‌گیرد.
۲. پوزیشن‌های شیردهی
اگر آموزش شیردهی به نوزاد را دیده باشید، می‌دانید که اغلب ۵ روش کلی را پیشنهاد می‌کنند تا در نهایت روش مناسب را که هم خودتان و هم نوزاد در آن موقعیت راحت هستید، بیابید. با توجه به رشد کودک، موارد زیر می‌توانند مناسب باشند:
| سن کودک | پوزیشن مناسب |
| ۰-۴ ماهگی | گهواره‌ای متقابل؛ زیرا کودک هنوز نمی‌تواند به‌راحتی از دست و سر خود برای مکیدن استفاده کند و شما کنترل بهتری روی شیردهی خواهید داشت. |
| ۴-۶ ماهگی | فوتبالی؛ زیرا کودک میتواند با حرکت سر خود را در موقعیت مناسب برای شیردهی قرار دهد. |
| ۶-۱۲ ماهگی | دراز کشیده به پهلو؛ زیرا مادر و کودک با یکدیگر هماهنگ شده و با کمترین فشار، شیردهی صورت می‌گیرد. |
| ۱۲ ماهگی به بالا | انواع روش‌ها و خصوصا روش آغوشی؛ چرا که کودک میتواند سر خود را بهعنوان تکیه‌گاه نگه دارد. |
هیچ اجباری برای اجرای این روش‌ها در سنین گفته شده وجود ندارد و این موارد تنها براساس روند رشد و حرکات کودک، پیشنهاد شده‌اند.
۳. ساعت‌های شیردهی
در روزها و کاه‌های ابتدایی تعداد دفعات بیشتر بوده و باید طبق زمان‌بندی مشخصی شیر دادن به نوزاد را انجام دهید. جدول زیر میتواند در این امر به شما کمک کند.
| سن | روز | شب |
| ۱ هفتگی | هر ۱ تا ۳ ساعت | هر ۱ تا ۳ ساعت |
| تا ۳ ماهگی | هر ۲ تا ۳ ساعت | هر ۲ تا ۳ ساعت |
| ۴ تا ۵ ماهگی | هر ۲/۵ تا ۳ ساعت | ۵ ساعت چرت و بعد هر ۳ ساعت یک بار |
| ۶ تا ۷ ماهگی | هر ۳ تا ۴ ساعت | ۵-۸ ساعت چرت و سپس هر ۳ ساعت |
| ۸ تا ۹ ماهگی | هر ۳ تا ۴ ساعت | بعد از ۸-۱۰ ساعت خواب |
| ۱۰ تا ۱۱ ماهگی | هر ۳ تا ۴ ساعت | بعد از ۸-۱۲ ساعت خواب |
| کودکان نوپا | هر ۴ ساعت | به‌طور متوسط هیچ |
وضعیت‌های مختلف شیردهی
موقعیت‌ها و حالت‌های مختلفی برای شیردهی وجود دارد که باید سازگارترین گزینه را برای خود و نوزادتان انتخاب کنید. ۵ مورد از محبوب‌ترین انواع وضعیت‌های شیردهی عبارتند از:
- حالت گهواره‌ای
در این موقعیت، شما باید در جای مناسب بنشینید و نوزاد را در آغوش بگیرید. به‌طوری‌که، سر نوزاد در خم بازوی شما قرار داشته باشد. در این حالت، قفسه سینه کودک روی قفسه سینه شما قرار گرفته و مسیر مناسبی برای شیردهی و تغذیه به وجود می‌آید. - حالت گهواره‌ای متقابل
برای شیردهی به نوزاد در روزها و ماه‌های اول، این روش بهترین گزینه است. در این روش، شما پوزیشن گهواره‌ای را به شکل معکوس اجرا می‌کنید. یعنی، پای کودک در خم بازوی شما قرار گرفته و سر او روی دست مخالف قرار می‌گیرد. این کار باعث می‌شود تا بتوانید کنترل بیشتری داشته باشید و نوزاد بهتر به سینه شما بچسبد. - حالت فوتبالی
در این وضعیت، شما باید روی پهلو بچرخید و کودک را مانند توپ فوتبال در امتداد ساعد خود قرار دهید و سینه خود را نزدیک کنید. - حالت دراز کشیده به پهلو
شما و نوزاد باید به پهلو دراز بکشید و روبروی هم قرار بگیرید تا سینه شما در دهان او قرار بگیرد. - حالت دراز کشیده
در این شرایط، شما با کمک بالش و یک تکیه‌گاه مثل تاج تخت به حالت نیمه دراز کشیده در می‌آیید تا کودک به‌صورت خوابیده روی بدن شما برای شیر خوردن قرار بگیرد.
چگونه بفهمیم که نوزاد شیر کافی دریافت کرده است؟
اکثر نوزادها، شیر مورد نیاز خود را در دفعات و نوبتهای مختلف شیردهی در طول روز و شب تامین می‌کنند. برای بررسی اینکه بفهمید، مواد و انرژی لازم از طریق شیر دادن مادر به بچه می‌رسد یا خیر، کافیست پوشک او را چک کنید. تعداد بیشتر پوشک‌های کثیف با ادرار شفاف و کم‌رنگ نشان‌دهنده مقدار کافی شیردهی است اما اگر تیره بوده و تعداد آن کم است، یعنی به مقدار کافی شیر نمی‌خورد.
مشکلات رایج در شیردهی و راه‌حل آن‌ها
در دوران شیردهی، چالش‌ها و مشکلاتی وجود دارند که عادی تلقی می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:
کم بودن شیر مادر و راه‌های افزایش آن
ممکن است که این حس را داشته باشید که شیر طبیعی برای نوزاد کافی نیست و نمی‌توانید به‌طور کامل او را سیر کنید. در چنین شرایطی، باید راهکارهای زیر را در پیش بگیرید.
- شیردادن مکرر در روزهای ابتدایی
- استفاده از هر دو سینه برای شیردهی به نوزاد
- خواب کافی و رژیم غذایی مناسب
- دوشیدن شیر مادر برای نوزاد در بین وعده‌های شیردهی به او
- استراحت و ماساژ سینه‌ها قبل از شروع شیردهی
- دریافت مایعات کافی در طول روز
زخم شدن یا درد نوک سینه
درد و زخم نوک سینه به‌دلیل وضعیت نامناسب در هنگام شیردهی است. برای رفع این مشکل باید به ماما مراجعه کنید اما در اکثر موارد با رعایت نکاتی مثل: استفاده از لباس زیر نخی، استفاده از شیر دوشیده شده و روی سطح زخم و شیردهی نوزاد با حالت‌های مناسب این مشکل رفع خواهد شد.
حساسیت‌های احتمالی نوزاد به شیر مادر
همانطور که گفته شد، شیردهی یک مهارت است که در طول زمان آن را یاد می‌گیرید. یکی از چالش‌های اصلی هنگام شیردهی، ایجاد حساسیت یا نفخ و گاز در نوزاد است. در این حالت، کودک هوای زیادی را بلعیده که به دلیل چفت‌نبودن با سینه شما اتفاق می‌افتد. برای رفع این مورد هم با کنترل رژیم غذایی مناسب و گرفتن باد معده پس از هر نوبت شیردهی می‌توانید مشکلات مربوط به آن را برطرف کنید.
رژیم غذایی مادر در دوران شیردهی
رژیم غذایی مادر باید با توجه به دو مورد تعیین شود که عبارتند از؛
۱. مواد غذایی مفید برای افزایش شیر مادر
در دوران شیردهی شما باید روی تغذیه سالم تمرکز کنید. کالری‌های دریافتی روزانه شما باید افزایش پیدا کند و برای این کار باید گزینه‌های پروتئینی مثل: گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، عدس و غیره استفاده کنید. همچنین، مصرف مداوم مایعات به افزایش شیر شما کمک خواهد کرد.
۲. مواد غذایی مضر در دوران شیردهی
در دوران شیردهی از خوردن مواد غذایی زیر پرهیز کنید:
- مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی‌های قندی و حاوی شکر
- مصرف کافئین
- الکل
- ماهی
مدیریت شیردهی در شرایط خاص
شاید این سوال برای شما هم پیش بیاید که در مواقع خاص مثل بیماری، دور بودن از فرزند یا در طول شب، چگونه شیر دادن به نوزاد را انجام دهید. در ادامه، راهکاری برای هر یک از این موارد ارائه کرده‌ایم.
شیردهی و بازگشت به کار
اگر شاغل هستید و پس از گذشت دوره مرخصی زایمان باید به کار برگردید، دو راه برای شیردهی به نوزاد دارید. اول اینکه در زمان‌هایی که نیستید، از شیر خشک استفاده کنید که باید مارک مناسبی باشد که مواد مغذی را در اختیار نوزاد قرار دهد. دومین راه این است که شیر خود را با کمک شیردوش، برای ساعاتی که حضور ندارید، بدوشید و در اختیار کودک قرار دهید.
برای هر یک از این روش‌ها در فرشتگان که یک فروشگاه آنلاین و با سابقه ۲۰ ساله در این امر است، وسایل کمکی چون: شیردوش‌های دستی و برقی، شیشه شیر در ماه‌ها و سنین مختلف، پیش‌بند، سر شیشه و غیره ارائه می‌شود که می‌توانید با خیال راحت و براساس نیاز خود آن‌ها را خریداری کنید.
شیردهی در دوران بیماری
شیردهی در دوران سرماخوردگی و بیماری موردی ندارد و بهعنوان یک سپر امنیتی در برابر انتقال بیماری عمل می‌کند اما اگر در این دوره داروهای خاصی مصرف می‌کنید که سلامت کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، با پزشک خود مشورت کنید.
شیردهی در شب و تنظیم خواب نوزاد
درست است که فرایند بیدار شدن و شیردهی به نوزاد در طول شب سخت است اما وقتی این کار را انجام می‌دهید، هورمونی به‌نام ملاتونین تولید می‌شود که به تنظیم خواب کودک کمک می‌کند. برای راحتی کار، قبل از به‌خواب رفتن کودک تغذیه کافی را انجام دهید و در صورت نیاز، شیر خود را بدوشید تا در میانه شب برای تغذیه کودک استفاده کنید.
چه زمانی و چگونه شیردهی را متوقف کنیم؟
شیر مادر یا شیر خشک جزء منابع اصلی تامین انرژی و مواد مغذی برای کودک تا ۶ ماه اول زندگی آن‌ها هستند. پس از آن در کنار شیردهی باید از غذاهای کمکی استفاده کرد تا نوزاد با طعم‌ها و ذائقه‌های مختلف آشنا شود. در نهایت، بین ۱ تا ۲ سالگی و براساس شرایط تغذیه نوزاد خود می‌توانید با کمک کاهش نوبتهای شیردهی، استفاده از پستانک و جایگزینی شیر خشک و شیر معمولی، این فرایند را متوقف کنید.
سخن پایانی
نحوه صحیح شیر دادن به نوزاد چیزی نیست که هر مادر از قبل آن را بداند یا با آن به دنیا بیاید و نیاز به تمرین دارد. شما با پیروی از قواعدی مثل:
- حالت‌های نگهداری کودک برای مک‌زدن راحت‌تر
- تصحیح تغذیه خود
- توجه به علائم گرسنگی نوزاد
- ساعات تقریبی شیردهی
می‌توانید این پروسه را مدیریت کنید. در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا شما را با چالش‌ها و راهکارها آشنا کرده و در این مسیر به شما کمک کنیم. امیدواریم که نکات گفته شده برای شما کاربردی و مفید باشد.
پاسخ به سوالات متداول
۱. چرا نوزادم هنگام شیر خوردن بیقرار است؟
عدم جفتشدن با سینه و قرار گرفتن در وضعیت مناسب میتواند باعث بیقراری نوزاد باشد.
۲. آیا میتوان همزمان شیر مادر و شیر خشک به نوزاد داد؟
بله، شیر مادر و شیر خشک را میتوان بهعنوان جایگزینی برای یکدیگر در نوبتهای مختلف شیردهی استفاده کرد.
۳. چگونه می‌توانم شیر خود را برای زمان‌هایی که در خانه نیستم ذخیره کنم؟
استفاده از شیردوش برای ذخیره شیر مادر یا شیر خشک برای تغذیه کودک در این شرایط مفید است.